Son dönemde çok duyduğumuz "Gaslighting", aslında 1938 yılında, İngiliz oyun yazarı Patrick Hamilton'un yazdığı bir tiyatro oyununun,1944 yılında "Gaslight" adıyla beyaz perdeye uyarlanmasının ardından, 1970'de psikanaliz literatüründe davranış ve ilişkileri anlamak için kullanılan bir tür manipülasyon taktiği olarak tanımlandı. Bu sinsi taktikle, gerçeği çarpıtan, kişinin kendi gerçeklerinden şüphe etmesini sağlayan algı yöntemleri kullanılarak, kişi manipüle ediliyor. Gaslight Filmi; Paula A.Anton (Ingrid Bergman) evlendiği adam Gregory Anton (Charles Boyer) tarafından manipüle edilir. Gregory, Paula'nın Gregory'nin isteklerine daha kolay boyun eğmesini sağlamak için evdeki gaz lambasını bir zihinsel manipülasyon silahı olarak kullanır. Gregory gaz lambasının ışığını her gün biraz daha kısarak, bunu Paula'nın fark etmesini sağlar ancak Paula'ya bu algısı konusunda yanıldığını söyleyerek, Paula'nın kendi gerçekliğinden şüphe etmesini sağlar.
Gaslighting, sadece sosyal ilişkiler içinde değil, kurumsal hayatta da karşı karşıya kaldığımız sinsi bir mobbing! Yani psikolojik taciz ya da şiddet stili olarak tanımlanıyor.
👉Sizler de çevrenizdeki kimi insanlar tarafından Gaslighting taktiği ile gaz lambası manipülasyonuna maruz kalıyor olabilirsiniz?
👉Peki bunu nasıl yapıyor olabilirler?
👉Bizler bunu nasıl fark edeceğiz?
Gelin birkaç örnek ile bu zihinsel manipülasyon taktiğini tanımaya çalışalım.
⛔Planladığınız, netleştirdiğiniz bir etkinlik gününü ya da bir toplantı tarihini; hiç planlamamış ya da netleştirmemişsiniz gibi yaparak,
⛔Sizi, kıskançlık, aşırı ya da gereksiz planlı olmak, abartmak, dramatize etmek, yalan söylemek, baskıcı olmak, yetersiz olmak gibi aslında olmadığınız bir duygu
ya da durum içinde göstermeye çalışarak,
⛔Tam bu nedenle bulunduğunuz tartışma sırasında, size olan sevgisini ya da saygısını bir mükâfat gibi gösterme çabası içinde bulunarak;
⛔Kendi sorumluluğunda olan bir işi, sizin sorumluluğunuzda gibi lanse ederek ya da
⛔Kendi spontaneliğini ya da sorumsuzluğunu örtmek adına, olayları soyut yönde çarpıtarak ya da sizin kusurlarınızı (hayalî kusurlarınızı da olabilir) yüksek sesle, mekân ve kişiler farketmeksizin paylaşarak, sizi manipüle ediyor olabilirler.
👉Peki kendimizi gaz lambası manipülatörlerinden nasıl koruyacağız?
✅Sosyal hayatınızda yakın çevrenizde yaşıyorsanız, bu konuyu konuşmayı ve çözmeyi seçebilirsiniz.
✅Daha önce konuşmayı denediğiniz halde, örneğin soyut çarpıtmalar ile sonuç alamadıysanız, radikal bir karar vermeden önce sessiz kalabilir ve uzak durmayı seçebilirsiniz.
✅Bu sessiz ve uzak kaldığınız süre içinde manipülasyona maruz kaldığınız kişi ya da kişilerin, sizi hangi anlarda manipüle ettiğini not edebilirsiniz. Bu sizin bu sosyal ilişkiniz için alacağınız karar konusunda, size ışık tutabilir.
✅Kurum içinde bu kişilerle, özellikle kritik olduğunu düşündüğünüz, iş planınızı etkileyen önemli kararları sözlü iletişim ile değil, yazılı iletişim araçları ile ilgili bir başka departmanı bilgilendirerek sonuçlandırmayı seçebilirsiniz.
*
Gaslighting: Psikolojik Şiddet, gerçekten iş yaşantısının sinsi ve görünmez bir sorunu olabiliyor. Hatta kurum içi kültürü ve iş işleyiş süreçlerinin ana sorun kaynağı bile olabiliyor. Doğru eğitim danışmanlığı analizleri ve etkili iletişim + ilişki yöntemleri planlamasıyla, kurum kültüründe bu sorunu tanımlamak ve anlamak ile iş işleyişini sürdürülebilir, açık iletişim ve sürekli iyileşme ile yalın bir gelişim entegrasyonu sağlayarak dönüştürmek mümkün. Kim Bu Gaz Lambası Manipülatörleri, sorusunun cevabı ise başka bir yazının konusu olsun.
Sevgiler,
Pınar Özışık Hün İletişim Tasarımcısı | Kreatif Yazar | Kurucu Kurumsal İletişim Direktörü
Organik Diyaloglar
08 Ağustos 2023